Easycratie

We leven tegenwoordig in de informatiesamenleving, dat is een open deur. Het Internet (en de mobiele telefoon) hebben ons leven veranderd en dan vooral onze manier van werken en communiceren. In het boek 'Easycratie; de toekomst van werken en organisaties' werken de auteurs Aslander en Witteveen dit gegeven uit in het begrip 'easycratie'. De easycratie is dan de tegenhanger van de aloude en bekende bureaucratie. Het boek begint met de 'easycratische bibliotheek'.

Dit is geheel in lijn met het eerste uitgangspunt van de easycratie. Kennis vermenigvuldig je door het te delen. Daardoor verdien je sociaal kapitaal en dat betaalt zich later weer terug. Aslander en Witteveen hebben zich laten voeden door een reeks bekende boeken rond Web 2.0, zoals Wisdom of Crowds, The Tipping Point etc. Aan het begin van hun boek geven een zij uitgebreide samenvatting van de verschillende boeken waaraan zij hun ideeën ontlenen.

Het tweede uitgangspunt in de easycratie is de kracht van de zwerm. Een tijdelijke losse groep individuen, die dankzij het internet resultaten kan bereiken en die de oude machtsstructuren omver blaast. In hun boek geven zijn vele voorbeelden van de kracht van de zwerm. Bijvoorbeeld de Smith Chips campagne uit 1996 die met behulp van Internet succesvol werd gehackt door een groep studenten. Of website Geen Stijl die met succes menige verkiezing en populariteitspoll wist te hacken. Die er bijvoorbeeld in slaagde Rachel Hazes door de Volkskrant tot vrouw van het jaar te laten uitroepen.

Deze twee uitgangspunten werken zij in het boek verder uit. Kennisdelen en zwermen in hiërarchieën, in profitorganisaties, in non-profitorganisaties en in bijvoorbeeld het actiewezen. Na lezing valt het boek me tegen. In geschreven vorm blijft van het enthousiaste verhaal van Aslander eigenlijk niet meer over dan een opnieuw opgewarmd prutje van overbekende web 2.0 boeken en artikelen.

Licht en luchtig en journalistiek geschreven, maar nieuwe gezichtspunten of originele ideeën ontbreken. Misschien past dat wel bij de easycratie. Als je al je ideeën uit de zwerm en uit boeken van anderen haalt, mag je ook geen echt nieuwe ideeën verwachten. Zoals wel vaker bij profeten draven Aslander en Witteveen daarbij voortdurend door. Dat maakt het een eenzijdig verhaal. Dat begint al in de eerste zin op de eerste pagina.

Volgens de auteurs is “Bijna elke probleem in de huidige samenleving …. in de kern een bureaucratisch probleem.” Daarmee is de toon gezet. “Bureaucratieën en organisaties lopen over van stroperigheid, regeltjes en papierwerk”. Daarmee doen ze bureaucratieën te kort. Bureaucratieën zorgen ook voor stabiliteit, zekerheid, veiligheid, eerlijkheid en betrouwbaarheid en zij voorkomen corruptie, nepotisme en willekeur. Omgekeerd idealiseren zij de zwerm. Zitten we als samenleving nu echt te wachten op kiezers die vandaag op de ene partij stemmen en morgen weer op een andere? Of op hooligans die via hun mobieltje in Hoek van Holland afspreken om een feest te verstieren?

De auteurs onderschatten duidelijk de kracht van het oude en van de menselijke aard. De techniek is dan wel veranderd, maar wij mensen zelf niet. Nog steeds blijven eigenbelang, groepsbelang, domheid en luiheid belangrijke drijfveren voor ons handelen. Nog steeds is de macht van het kapitaal aanwezig, ondanks of misschien dankzij het internet nog wel sterker dan vroeger. Het is een oud en wijdverbreid fabeltje dat je tegenwoordig eenvoudig zonder investeringen een groot succesvol bedrijf kunt starten. Ook bedrijven als Google of Amazon hebben toch echt eerst honderden miljoenen dollars moeten 'verbranden' voordat ze winstgevend werden.

 En helaas zijn mensen juist in groepsverband makkelijker te manipuleren. Een groep opereert doorgaans dommer dan het individu. Denk aan 4 mei j.l op de Dam, de Loveparade in Duisburg of de crisis op de financiële markten. Alleen onder speciale omstandigheden zijn groepen slim en intelligent. Zie het door de auteurs geciteerde boek Wisdom of Crowds.

Kortom 'Easycratie' is een mooi, vlot opgeschreven maar intussen wel wat sleets verhaal en bovendien nogal eenzijdig gebracht. Voor wie is dit boek nu interessant? Niet voor de manager van de doorsnee Nederlandse organisatie. Wie intussen nog niet weet dat internet de wereld heeft veranderd, verdient de naam manager niet meer. Wellicht wel voor jongeren aan het begin van hun loopbaan, zeg maar de generatie Einstein. Zij werken van nature al 'easycratisch' en zij kunnen in het boek lezen hoe het toegaat in de 'echte' wereld.