Nogal wat managementboeken gaan ten onder aan te lang denken door vakspecialisten, te veel zelfbevlekking van geslaagde coaches of adviseurs, en/of copy/paste van modellen die al lang door iemand anders verzonnen zijn. Maar dan een kwartslag gedraaid. Innovatie 3.0 leidt aan geen van deze drie kwalen. Het is een verademing om eens een managementboek te lezen dat toegankelijk is, inhoud heeft en vooral leesbaar is. Journalist Menno Bosma heeft ongetwijfeld een belangrijke rol gespeeld in dat proces. Van Henk Volberda mag je inhoud verwachten, maar met name de toegankelijke schrijfstijl van Bosma die veel journalistieke middelen heeft gebruikt, maakt het tot een smakelijk boek. En omdat het goed leest, beklijft de boodschap. Waar je in andere boeken (okay, we chargeren enigszins en generaliseren ook een beetje) doorgaans verzuipt in modellen en verwijzingen, of vrijelijk en uitbundig geciteerd wordt uit andere boeken, daar zijn in dit boek de interviews uniek, de gedachten nieuw en is - misschien wel het belangrijkste - de boodschap stevig. Zoals je van een journalist mag verwachten. De kracht van de journalistiek boven die van de wetenschap is dat de journalistiek duidt. De combi met de wetenschap in dit boek, maakt het alleen maar sterker.
Dan de inhoud. Langzaam maar zeker zakt Nederland weg op de ranglijst van landen die veel investeren in R&D en innovatie. Terwijl er een verborgen schat verborgen is van kwalitatief zeer hooggeschoold personeel. De reden van het wegzakken op de ranglijst is dat we te beperkt naar innovatie kijken. We denken nog te veel dat het van de ‘natlabs’ van Philips of van andere ‘wizzkids’ moet komen. Maar er is meer dan alleen fundamenteel onderzoek (‘innovatie 1.0’) en investeren in menselijk kapitaal (‘innovatie 2.0’). Innovatie 3.0 is wat de schijf van vijf voor voeding is. R&D en menselijk kapitaal staan nog altijd op die schijf, maar voor niet meer dan twee keer twintig procent. De nieuwe componenten zijn: cocreatie, vernieuwend leiderschap, en nieuwe organisatievormen.
In plaats van het poldermodel bepleiten Bosma en Volberda een deltamodel waarin overheid, bedrijfsleven en onderwijs samen optrekken. Innovatie is niet de optelsom van een reeks maatregelen en een serie instrumenten. Het is zelfs niet de uitkomst van bepaald beleid of van managementstijl. Innovatie gedijt, net als een plant, in een bepaalde voedingsbodem en in bepaalde omstandigheden. Een soort situationeel leiderschap dus waarbij het vaak slimmer is om kennis van de buurman te lenen en snel en slim een nieuw product te maken, dan alles zelf willen ontwikkelen.
Die tijd krijg je tegenwoordig domweg vaak niet meer. Kleine steek onder water richting topbestuurders van de auteurs: bonussen worden zelden of nooit gekoppeld aan innovatie. En ook HR heeft het volgens het duo niet begrepen. Die komen niet verder dan het openen van een oude trukendoos. Nee, dan 3M. Dat bedrijf eist nog altijd dat dertig procent van de omzet bestaat uit nieuwe of uit de laatste vier jaar gewijzigde producten. ‘Now we are talking!’
Zoals het een journalist betaamt, laat Bosma de boodschap keihard binnen komen. Op basis van gedegen onderzoek van Volberda. Waarmee het naast een inhoudelijk sterk boek ook een passend voorbeeld is van cocreatie, een essentieel onderdeel van hun eigen schijf van vijf.
Over Ronald Buitenhuis
Ronald Buitenhuis is freelance journalist.
