Ik moet heel eerlijk zeggen dat ik vooraf niet echt zin had in weer zo’n boek over negatieve berichtgeving en bangmakerij. Maar gelukkig bleek Vogelaar die kant helemaal niet op te gaan. Zijn onderzoek brengt ons bij de oorzaak van de Negativiteit mania, die ligt in de beperkingen van ons menselijk denken.
Mensen hebben van nature een alarmerend brein (pas op, daar in het bosje zit een tijger), dat vooral aan kortetermijndenken doet. Logisch natuurlijk als je in een wereld leeft waar het gevaar op de loer ligt en je snel moet reageren. Maar de meeste mensen in de Westerse wereld hoeven al lang niet meer zo angstig te reageren. We leven in de meest veilige en welvarende periode in de menselijke geschiedenis. Vogelaar laat in zijn boek zien dat die reactie van ons brein ongemerkt leidt tot een toename van obesitas, narcisme, depressie en een afname van empathie.
Het is vooral het kortetermijngevaar dat zorgt voor een grote aandacht voor negativiteit. Ons brein heeft naast een overgevoelige alarmfunctie (die we vroeger natuurlijk nodig hadden), ook een kortetermijnfixatie. Er is veel aandacht voor acute problemen van geringe omvang. En jammer genoeg is er daarmee minder aandacht voor grote problemen die zich geleidelijk manifesteren, zoals depressie, obesitas en klimaatverandering.
Gelukkig zijn er ook positieve ontwikkelingen in bedrijfsleven, onderwijs en journalistiek. We leren door onderzoek vanuit de neurowetenschappen en de psychologie dat we op individueel niveau onze hersenen kunnen trainen om minder gevoelig te worden voor de valkuil van het negatieve denken. Als we de oorsprong en de gevolgen van het negativiteitsdenken begrijpen kunnen we dit onderkennen en er op anticiperen.
De voorbeelden uit bedrijfsleven, onderwijs en journalistiek laten zien dat een verschuiving naar een meer constructieve wijze van werken effecten heeft. Zo wordt onze overgevoelige alarmfunctie minder getriggerd als we niet alleen de negatieve kant horen in het nieuws, maar dat ook vooruitgang wordt besproken. Of als er een oplossing wordt gegeven en een voorbeeld wordt besproken van die oplossing en hoe dat dan werkt.
Het boek is duidelijk op constructieve wijze geschreven en geeft een gevoel van opluchting. Er wordt heel duidelijk een verklaring gegeven en zoals dat hoort bij de constructieve wijze worden er oplossingen aangedragen en goede voorbeelden benoemd. Een verademing. Vogelaar heeft een talent voor schrijven. Negativiteit mania is een boek dat je in een paar uur uitleest maar waarmee je langer bezig bent in je hoofd. Ik hoop dat anderen die dit lezen ook de uitnodiging voelen die ik voel; om constructief bezig te gaan en steeds bij een negatief bericht ook naar zaken te gaan zoeken die wel werken om balans te scheppen.
Dr. José W. Otte MBA werkt als waarderend onderzoeker met een bedrijfskundige gedragswetenschappelijke achtergrond. Zij faciliteert sociale innovatie door het introduceren van dialoog groepen waarin gewerkt wordt met bijzondere vragen. Ze is verbonden aan Mizu.
Over José Otte
Dr. José W. Otte MBA werkte als waarderend onderzoeker met een bedrijfskundige gedragswetenschappelijke achtergrond. Zij faciliteerde sociale innovatie door het introduceren van dialooggroepen waarin gewerkt werd met bijzondere vragen. Ze was verbonden aan Mizu. José geniet inmiddels van een welverdiend pensioen, en recenseert geen boeken meer.
