trefwoord
Actieonderzoek: samen onderzoeken én veranderen
Actieonderzoek is een krachtige onderzoeksmethodologie waarbij onderzoek en verandering worden geïntegreerd. In plaats van alleen observeren en analyseren, werkt de onderzoeker actief samen met betrokkenen om antwoorden te vinden op praktijkvraagstukken. Deze aanpak wordt steeds vaker toegepast in organisaties, onderwijs en zorg omdat het zowel kennis oplevert als concrete verandering bewerkstelligt.
Famke van Lieshout
Gaby Jacobs
Shaun Cardiff
Actieonderzoek
Dit standaardwerk biedt een grondige inleiding in actieonderzoek als methodologie. De auteurs Famke van Lieshout, Gaby Jacobs en Shaun Cardiff beschrijven helder de principes en toepassingen. Perfect voor wie wil begrijpen hoe je onderzoek kunt combineren met het realiseren van verandering in de praktijk.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Wat is actieonderzoek?
Bij actieonderzoek worden onderzoek en implementatie gelijktijdig uitgevoerd door de betrokkenen zelf. Het is een cyclisch proces waarin reflectie en actie elkaar afwisselen. De onderzoeker is geen afstandelijke observator, maar participeert actief en faciliteert het veranderingsproces. Deze aanpak erkent dat kennis niet alleen in theorie, maar juist in de praktijk wordt ontwikkeld.
Tonnie van der Zouwen
Actieonderzoek doen
In 'Actieonderzoek doen' laat Tonnie van der Zouwen zien hoe je praktijkgericht onderzoek uitvoert ín de praktijk mét mensen uit die praktijk. Het boek biedt concrete handvatten voor het opzetten en uitvoeren van actieonderzoek, waardoor het perfect is voor beginnende actieonderzoekers.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Design Thinking and Social Construction - Onderzoek om te veranderen
José Otte
Dit artikel bespreekt hoe Design Thinking en sociaal constructionisme kunnen worden gecombineerd met actieonderzoek. Door alle belanghebbenden te betrekken bij het onderzoek ontstaat niet alleen draagvlak, maar wordt ook meteen een verandering ingezet. De methode biedt structuur om te experimenteren, evalueren en opnieuw te beginnen.
Auteurs die schrijven over 'actieonderzoek'
De onderstroom en actieonderzoek
Een belangrijk aspect van actieonderzoek is het werken met wat onder de oppervlakte speelt in organisaties en teams. Dit wordt ook wel 'de onderstroom' genoemd - de gevoelens en gedachten die mensen niet direct uitspreken maar die wel een grote invloed hebben op veranderprocessen.
SPOTLIGHT: Jan Piet van Deene
Jan Piet van Deene is een toonaangevende expert op het gebied van actieonderzoek en onderstroom in organisaties. Als consultant, trainer en coach heeft hij een participatieve veranderaanpak ontwikkeld die werkt op het raakvlak van persoonlijke en organisatieontwikkeling.
Meer over Jan Piet van Deene
Jan Piet van Deene
De onderstroom boven
In 'De onderstroom boven' toont Jan Piet van Deene hoe je als actieonderzoeker te maken krijgt met spanningen en onderstroom, en hoe je deze kunt hanteren. Het boek laat zien hoe juist het proces waarlangs een resultaat wordt bereikt transformatieve kracht heeft en gedragsverandering faciliteert.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
De onderstroom boven - ‘Toegankelijk, praktisch en inspirerend’
Robert Paul Schwippert
Dit artikel bespreekt 'De onderstroom boven' als een toegankelijk, praktisch en inspirerend boek voor iedere actieonderzoeker die met groepen werkt. Het beschrijft hoe een participatieve veranderaanpak betekent dat er niet 'voor', maar 'met' mensen wordt gewerkt, wat complexiteit met zich meebrengt doordat niet iedereen zich altijd uitspreekt.
Appreciative Inquiry als vorm van actieonderzoek
Appreciative Inquiry (waarderend onderzoek) is een specifieke vorm van actieonderzoek die zich richt op wat werkt in plaats van wat niet werkt. Deze positieve benadering helpt om verandering te realiseren door te bouwen op sterke punten en successen, in plaats van te focussen op problemen.
Robbert Masselink
Jeannette de Haan
Nathalie Hugenholtz
Marco van Rossum
Robert Paul Schwippert
Veranderen met Appreciative Inquiry
In 'Veranderen met Appreciative Inquiry' wordt deze waarderend actieonderzoek-methode praktisch uitgewerkt. De auteurs laten zien hoe je deze filosofie en aanpak kunt inzetten om participatief te veranderen, waarbij constructief met verschillen in perspectief en belangen wordt omgegaan.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Veranderen met Appreciative Inquiry - Waarderend actieonderzoek in de praktijk
Robbert Masselink
Dit artikel belicht hoe waarderend actieonderzoek een alternatief biedt voor oplossingsgerichte benaderingen. Het toont dat veranderen gaat over de bereidheid en het vermogen om je verstandhouding ten opzichte van een (probleem)situatie te wijzigen, en dat dit proces voor organisaties en individuen in wezen hetzelfde is.
De rol van de actieonderzoeker
Als actieonderzoeker vervul je een dubbele rol: inhoudelijk expert én procesbegeleider. Enerzijds help je betrokkenen bij het ontwikkelen van hun vraagstuk, anderzijds faciliteer je het leerproces wanneer de samenwerking stokt. Dit vraagt bijzondere vaardigheden en een flexibele houding.
Actieonderzoek doen
Een belangrijke les uit actieonderzoek is dat de onderzoeker zichzelf als instrument inzet. Je eigen ervaringen, emoties en gedachten vormen waardevolle informatie. Door te reflecteren op wat er met jou gebeurt tijdens het proces, kun je patronen in de groep beter herkennen en bespreekbaar maken.
SPOTLIGHT: Hans Vermaak
Hans Vermaak is een vooraanstaand expert op het gebied van complexe veranderprocessen. Als onderzoeker, adviseur en docent combineert hij deze rollen om actieonderzoek in de praktijk toe te passen. Zijn werk is vooral gericht op taaie vraagstukken en maatschappelijke veranderingen.
Meer over Hans Vermaak
Hans Vermaak
Plezier beleven aan taaie vraagstukken
In 'Plezier beleven aan taaie vraagstukken' deelt Hans Vermaak zijn ervaringen met actieonderzoek bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Hij laat zien hoe je door participatie in vernieuwingsprocessen niet alleen kennis ontwikkelt, maar ook daadwerkelijk verandering realiseert in complexe organisaties.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Beheers je! - Doelbewust en stevig interveniëren in samenwerking
Jobbeke de Jong
Dit artikel belicht hoe belangrijk het is om als begeleider van groepsprocessen zelfregulatie te ontwikkelen. Bij actieonderzoek is het essentieel om niet vanuit primaire impulsen te handelen, maar juist ruimte te creëren voor het systeem om autonoom te leren functioneren.
Theory U en actieonderzoek
Theory U van Otto Scharmer is een benadering die nauw aansluit bij actieonderzoek. Deze methode gaat uit van 'leren van de toekomst die zich aandient' in plaats van leren uit het verleden. Het combineert reflectie, onderzoek en prototyping om tot systemische vernieuwing te komen.
Otto Scharmer
The Essentials Of Theory U
In 'The Essentials Of Theory U' baseert Otto Scharmer zijn theorie expliciet op actieonderzoek en leren door te doen. Hij biedt een framework voor het transformeren van systemen door een proces van aandachtig waarnemen, verbinden met de bron van inspiratie en gezamenlijk prototypes ontwikkelen.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Actieonderzoek in organisatieverandering
Organisaties worstelen vaak met het implementeren van veranderingen. Klassieke 'top-down' verandertrajecten blijken regelmatig weinig effectief. Actieonderzoek biedt een alternatief door medewerkers actief te betrekken bij zowel de diagnose als de oplossing van organisatievraagstukken.
SPOTLIGHT: Jaap Boonstra
Jaap Boonstra is internationaal erkend als expert op het gebied van organisatieverandering. Als hoogleraar aan meerdere prestigieuze instellingen heeft hij baanbrekend werk verricht in het toepassen van reflectief actieonderzoek bij organisatieverandering.
Meer over Jaap Boonstra
Jaap Boonstra
Dynamics of Organizational Change and Learning
'Dynamics of Organizational Change and Learning' van Jaap Boonstra is gebaseerd op reflectief actieonderzoek als methode om kennis te genereren over organisatieverandering. Het boek toont hoe onderzoekers door actieve deelname aan het veranderingsproces diepere inzichten kunnen krijgen en effectievere interventies kunnen ontwikkelen.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 8 werkdagen
Werken met Leren Veranderen - een kloek kookboek voor verandersmulpapen
Nico Jong
Dit artikel bespreekt het werkboek 'Werken met Leren Veranderen' waarin meervoudige diagnose, wikken en wegen, en interventieplannen centraal staan. Deze elementen sluiten nauw aan bij de actieonderzoek-cyclus, waarbij reflectie en actie elkaar afwisselen om tot duurzame verandering te komen.
Methodologische aspecten van actieonderzoek
Actieonderzoek kent diverse methodologische benaderingen, van sterk kwalitatief tot meer gemengde methoden. Wat ze gemeen hebben is de cyclische aard: plannen, handelen, observeren en reflecteren volgen elkaar op in een voortdurend proces van leren en verbeteren.
Marion Matthijssen
Creatieve technieken in kwalitatief onderzoek
In 'Creatieve technieken in kwalitatief onderzoek' wordt actieonderzoek beschreven als een creatieve onderzoeksmethode waarbij onderzoeken en handelen worden gecombineerd. Marion Matthijssen biedt vernieuwende technieken die onderzoekers en deelnemers helpen om samen te werken aan het begrijpen en oplossen van problemen.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Qualitative Research in Education
José Otte
Dit artikel bespreekt hoe kwalitatief onderzoek, inclusief actieonderzoek, een lastige weg heeft doorlopen voor erkenning. Het benadrukt dat bij deze vorm van onderzoek de invloed van de onderzoeker op het onderzoek wordt erkend, wat lange tijd op weerstand stuitte maar nu steeds meer waardering krijgt.
Actieonderzoek in onderwijs en zorg
Binnen sectoren als onderwijs en zorg wint actieonderzoek snel aan populariteit. Professionals gebruiken het om hun eigen praktijk te onderzoeken en te verbeteren, vaak in nauwe samenwerking met collega's, cliënten of studenten. Deze aanpak past goed bij het streven naar evidence-based practice én bij de behoefte aan praktische toepasbaarheid.
Teun Meurs
Hernieuwde relevantie
In 'Hernieuwde relevantie' positioneert Teun Meurs actieonderzoek als passende wetenschapsfilosofie voor politieonderzoek. Hij laat zien hoe deze benadering, waarbij de onderzoeker niet alleen observeert maar ook actief deelneemt, bijdraagt aan het transformeren van de politiepraktijk.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 6 werkdagen
Onderzoekend vermogen in de praktijk - 'Een waardevolle aanvulling'
José Otte
In dit artikel over 'Onderzoekend vermogen in de praktijk' wordt getoond hoe professionals een onderzoekende houding kunnen ontwikkelen, wat nauw verwant is aan actieonderzoek. Het beschrijft een proces waarbij reflectie, evaluatie en indien nodig opnieuw beginnen centraal staan.
Faciliteren van co-creatie
Een belangrijk aspect van actieonderzoek is het faciliteren van co-creatie tussen betrokkenen. Dit vraagt om specifieke vaardigheden en methoden om groepen te begeleiden bij het gezamenlijk onderzoeken en oplossen van vraagstukken.
Co-creatie in werkbijeenkomsten - Het onzichtbare zichtbaar maken
Dit artikel over co-creatie in werkbijeenkomsten sluit perfect aan bij actieonderzoek. Het bespreekt hoe je complexe vraagstukken kunt aanpakken door niet alleen te praten, maar samen op een degelijke manier uit te zoeken hoe het beter kan, waarbij alle betrokkenen medeverantwoordelijk zijn voor de resultaten.
"Actieonderzoek is meer dan een methode; het is een manier van zijn in de wereld, waarbij je als onderzoeker erkent dat je niet neutraal bent maar deel uitmaakt van de context die je onderzoekt, en daarmee ook verantwoordelijkheid draagt voor de verandering die je teweegbrengt."
Uit: Actieonderzoek
De toekomst van actieonderzoek
Met de toenemende complexiteit van maatschappelijke vraagstukken groeit de behoefte aan onderzoeksmethoden die zowel wetenschappelijk rigoureus als praktisch toepasbaar zijn. Actieonderzoek biedt hier een antwoord op door de kloof tussen theorie en praktijk te overbruggen, en door belanghebbenden actief te betrekken bij het ontwikkelen van kennis en oplossingen.
De onderstroom boven
Een cruciale les uit actieonderzoek is dat duurzame verandering alleen mogelijk is als mensen eigenaarschap voelen. Door betrokkenen niet als onderzoeksobjecten maar als mede-onderzoekers te behandelen, creëer je niet alleen betere oplossingen maar ook het draagvlak dat nodig is om ze daadwerkelijk te implementeren.
Conclusie: de kracht van actieonderzoek
Actieonderzoek biedt een krachtig alternatief voor traditionele onderzoeks- en verandermethoden. Door onderzoek en verandering te integreren, door samen te werken met betrokkenen, en door cyclisch te werken aan verbetering, ontstaat een aanpak die zowel kennis oplevert als praktische resultaten. In een wereld die vraagt om flexibele, inclusieve en praktijkgerichte benaderingen van complexe vraagstukken, zal het belang van actieonderzoek alleen maar toenemen.
