Gemeenschappelijke normen voor vertrouwensberoepen

Afkortingen 11

1 Inleiding 15
1.1 Onderwerp en onderzoeksvraag 15
1.2 Wettelijk geregeld tuchtrecht voor vertrouwensberoepen, deel I 18
1.2.1 Tuchtrecht 18
1.2.2 Wettelijk geregeld, niet-hiërarchisch tuchtrecht voor vertrouwensberoepen 20
1.2.3 Het doel en de (potentiële) functies van tuchtrechtspraak 28
1.2.4 De plaats van het tuchtrecht 39
1.3 Methode 45
1.3.1 Algemeen 45
1.3.2 Selectie 45
1.3.3 Rechtsvergelijkend jurisprudentieonderzoek 48
1.3.4 Aanname: coherentie van het normatief kader 51
1.4 Plan van behandeling 54

2 Wettelijke regeling van tuchtrechtspraak voor accountants, advocaten en artsen 57
2.1 Inleiding 57
2.2 Opzet van de wettelijke regeling 57
2.2.1 Keuze voor ongedeeld tuchtrecht, vereisten artikel 6 EVRM 57
2.2.2 Wettelijke systematiek 63
2.3 Tuchtnormen 67
2.3.1 Accountants 70
2.3.2 Advocaten 72
2.3.3 Artsen 76
2.4 Gedragsregels 80
2.4.1 Accountants 81
2.4.2 Advocaten 86
2.4.3 Artsen 88
2.5 Overige regels en soft law 89
2.5.1 Accountants 89
2.5.2 Advocaten 90
2.5.3 Artsen 91
2.6 Institutionele klagers 93
2.7 De tuchtprocedure 97
2.8 Maatregelen 103
2.8.1 Geen maatregel, een waarschuwing of een berisping 105
2.8.2 De boete en het laten vergoeden van schade 108
2.8.3 De schorsing, gedeeltelijke ontzegging en de doorhaling 112
2.8.4 Ordemaatregelen: spoedshalve schorsing, voorlopige voorziening en ingangsdatum maatregel 117
2.8.5 Voorwaardelijkheid maatregel 120
2.8.6 Registratie en publicatie opgelegde maatregel 121
2.9 Alternatieven voor tuchtrechtspraak 123
2.10 Conclusie 126

3 Reikwijdte van de tuchtnormen, deel I: gedragingen in de privésfeer 129
3.1 Inleiding 129
3.2 Normatief kader 131
3.2.1 Accountants 131
3.2.2 Advocaten 136
3.2.3 Artsen 136
3.3 Jurisprudentie 139
3.3.1 Accountants 139
3.3.2 Advocaten 141
3.3.3 Artsen 148
3.4 Conclusie 154
3.4.1 Analyse 155
3.4.2 De discussie: wat past bij het tuchtrecht? 158

4 Reikwijdte van de tuchtnormen, deel II: andere professionele hoedanigheden 167
4.1 Inleiding 167
4.2 Normatief kader 168
4.2.1 Accountants 168
4.2.2 Advocaten 170
4.2.3 Artsen 172
4.3 Jurisprudentie 173
4.3.1 Formele beroepsuitoefening 173
4.3.1.1 Accountants 173
4.3.1.2 Advocaten 181
4.3.1.3 Artsen 190
4.3.2 Materiële beroepsuitoefening 200
4.3.2.1 Accountants 200
4.3.2.2 Advocaten 208
4.3.2.3 Artsen 213
4.4 Conclusie 218
4.4.1 Formele beroepsuitoefening 218
4.4.1.1 Analyse 218
4.4.1.2 De discussie: heeft het tuchtrecht een taak in zakelijke relaties? 222
4.4.1.3 De discussie: tuchtrechter, besturen en beleid 223
4.4.2 Materiële beroepsuitoefening 226
4.4.2.1 Analyse 226

5 Professionele autonomie, integriteit en beperking tot eigenlijke belangen 229
5.1 Inleiding 229
5.2 Normatief kader 230
5.2.1 Accountants 230
5.2.2 Advocaten 233
5.2.3 Artsen 237
5.3 Jurisprudentie 241
5.3.1 Accountants 241
5.3.2 Advocaten 254
5.3.3 Artsen 279
5.4 Conclusie 296
5.4.1 Analyse 296
5.4.2 De discussie: het provisieverbod 302

6 Geheimhouding en zorgvuldige omgang met vertrouwelijke informatie 305
6.1 Inleiding 305
6.2 Normatief kader 306
6.2.1 Accountants 306
6.2.2 Advocaten 309
6.2.3 Artsen 312
6.2.4 Verschoningsrecht 315
6.3 Jurisprudentie 317
6.3.1 Accountants 318
6.3.2 Advocaten 332
6.3.3 Artsen 346
6.4 Conclusie 359
6.4.1 Analyse 359
6.4.2 De discussie: zwaarwegende belangen: toegevoegde waarde? 364

7 Communicatie 367
7.1 Inleiding 367
7.2 Normatief kader 368
7.2.1 Accountants 368
7.2.2 Advocaten 369
7.2.3 Artsen 371
7.3 Jurisprudentie 375
7.3.1 Voorlichting (of: informed consent, deel 1) 375
7.3.1.1 Accountants 375
7.3.1.2 Advocaten 378
7.3.1.3 Artsen 386
7.3.2 Toestemming (of: informed consent, deel 2) 393
7.3.2.1 Accountants 393
7.3.2.2 Advocaten 394
7.3.2.3 Artsen 394
7.3.3 Beëindiging van de relatie 397
7.3.3.1 Accountants 397
7.3.3.2 Advocaten 400
7.3.3.3 Artsen 402
7.3.4 Declaraties en andere financiële aspecten van dienstverlening 406
7.3.4.1 Accountants 406
7.3.4.2 Advocaten 408
7.3.4.3 Artsen 412
7.4 Conclusie 414
7.4.1 Analyse 414
7.4.2 De discussie: geen klachten meer over communicatie en declaraties? 418

8 Dossiervorming 421
8.1 Inleiding 421
8.2 Normatief kader 422
8.2.1 Accountants 422
8.2.2 Advocaten 422
8.2.3 Artsen 423
8.3 Jurisprudentie 424
8.3.1 De functie van het dossier 424
8.3.2 De inrichting van het dossier 432
8.3.3 De inhoud van het dossier 433
8.3.4 Overdracht van het dossier aan een opvolger 437
8.3.5 Retentierecht 439
8.4 Conclusie 440
8.4.1 Analyse 440
8.4.2 De discussie: dossiervorming door advocaten en beoordeling van kwaliteit 442

9 Vaktechnische kwaliteit 445
9.1 Inleiding 445
9.2 Normatief kader 446
9.2.1 Accountants 446
9.2.2 Advocaten 447
9.2.3 Artsen 449
9.3 Jurisprudentie 452
9.3.1 Accountants 452
9.3.2 Advocaten 462
9.3.3 Artsen 469
9.4 Beschouwing 479
9.4.1 Analyse 479
9.4.2 De discussie: de tuchtrechter voor advocaten en kwaliteit 485
9.4.3 De discussie: te weinig zware zaken en de positie van de cliënt-klager 487

10 Samenwerken en leidinggeven 495
10.1 Inleiding 495
10.2 Normatief kader 497
10.2.1 Accountants 497
10.2.2 Advocaten 498
10.2.3 Artsen 499
10.3 Jurisprudentie 502
10.4 Beschouwing 530

11 Ongeschiktheid voor de beroepsuitoefening door fysieke gesteldheid, geestelijke gesteldheid en verslaving 541
11.1 Inleiding 541
11.2 Normatieve kaders 543
11.2.1 Advocaten 543
11.2.2 Artsen 546
11.3 Jurisprudentie 547
11.3.1 Accountants 547
11.3.2 Advocaten 549
11.3.3 Artsen 556
11.4 Beschouwing 567
11.4.1 Analyse 567
11.4.2 De discussie: hoe verhouden de ongeschiktheids- en de tuchtprocedure zich tot elkaar? 570

12 Samenvatting en conclusie 577
12.1 Zijn er gemeenschappelijke normen voor vertrouwensberoepen te ontlenen aan de beoordelingskaders die de tuchtcolleges voor accountants, advocaten en artsen hanteren bij de beoordeling van klachten tegen deze professionals? 577
12.2 Verklaringen voor de overeenkomsten en de verschillen 596
12.2.1 Overeenkomsten 596
12.2.2 Verschillen 600
12.3 De cliënt als klager in de tuchtprocedure: het doel en de functies van tuchtrechtspraak nader bezien 605
12.4 Hoe nu verder? De winst van rechtsvergelijking 617

Summary 623
Dankwoord 637
Statistieken 639
Literatuur 645