Toeval of niet, het is precies waar ik mijn nieuwe column over wil schrijven. Niet zozeer over de sneeuw, maar over het principe erachter. Het principe dat ik ook zie bij veranderen en bij vernieuwen en innoveren. Een zeer bekende zin in Veranderland is de zin: mensen willen wel veranderen, maar niet veranderd worden. Ik vraag me af of dat niet net wat anders ligt. Zou het ook kunnen dat mensen veranderd willen zijn, maar niet willen veranderen?
Emoties
Veranderen is een proces. Een proces waarin een hoop gebeurt en waarbij je te maken krijgt met verschillende emoties tijdens het werken naar de daadwerkelijke verandering toe. Emoties als verwarring, boosheid, angst en verdriet wanneer je afscheid moet nemen van het oude. Zeker grote, ingrijpende veranderingen doen een beroep op het verdragen van al deze emoties, en de bijkomende ongemak en onzekerheid voordat de ‘beloning’ bereikt wordt. En het is precies dit ongemak en deze onzekerheid die we het liefst vermijden.
Niet worden maar zijn
We willen dat het landschap mooi wit is en dan willen we er ook doorheen lopen, maar we willen niet dat de sneeuw valt. Tenminste niet als we zelf buiten zijn en direct te maken krijgen met de kou en het ongemak ervan. Zo zeggen we ook dat we een vernieuwende organisatie willen worden. Een wendbare en veerkrachtige organisatie die innovaties omarmt en doorvoert. Maar wat we eigenlijk het liefst willen is van het één op het andere moment die vernieuwende organisatie zijn.
In het programma Kamp van Koningsbrugge zegt één van instructeurs: ‘Iedereen wil commando zijn, niet iedereen wil commando worden. Maar het werk komt voor het resultaat. Daar is niet iedereen toe bereid én niet iedereen op voorbereid.’ Ook voor duurzame verandering, vernieuwing en innovatie geldt dat je bereid en voorbereid moeten zijn op het werk dat komt voor het resultaat. Die bereidheid om ons best te doen en de voorbereiding om getraind te raken, dus te experimenteren, uit te proberen, te vallen en weer op te staan, die zie ik in organisaties maar beperkt terug. En dat is ook niet gek.
Instant gratification
In onze maatschappij is steeds meer sprake van instant gratification. Dit principe houdt in dat we de neiging hebben om te streven naar onmiddellijke voldoening of beloning. Het liefst zonder te wachten of inspanningen te leveren voor de langere termijn. Denk hierbij aan de mogelijkheid voor supersnelle levering van je online-bestelling of directe feedback in de vorm van likes op social media. Ditzelfde principe zien we terug als het gaat om verandering. Het moet zo snel mogelijk en zo makkelijk mogelijk en het liefst bereiken we het resultaat zonder daar zelf al te veel inspanning voor te leveren. Logische en zelfs noodzakelijke processtappen, zoals vertragen en het verduren van ongemak en onzekerheid, vinden we maar moeilijk.
delayed gratification
Tel daarbij op dat we het in ons werk vaak gigadruk hebben en dus nergens tijd voor hebben of nemen, en het plaatje is compleet. Zo snel en zo makkelijk mogelijk resultaat bereiken is de norm geworden. Om dit te kantelen en te streven naar duurzame verandering voor de langere termijn, zullen we moeten leren om onze beloning uit te stellen. ‘Delayed gratification’ wordt dit genoemd. Geen quick fixes, geen snelle symptoombestrijding, maar oog hebben voor structurele, duurzame veranderingen, die tijd en energie vragen.
We kunnen de oppervlakkigheid van instant gratification tegengaan door het vermogen tot delayed gratification te versterken. Maar hier ligt meteen de uitdaging: om uitgestelde beloning te leren waarderen, moeten we nu al bereid zijn ongemak te verdragen en de beloning uit te stellen. Als verandering makkelijk was, zou het niet zo vaak zo moeilijk zijn. We zijn zo gewend aan snel resultaat zonder al te veel inspanning, dat we moeten wennen aan een andere aanpak. Het vraagt geduld, doorzettingsvermogen en de bereidheid om ongemak en vertragingen te doorstaan.
De vraag is: zijn we bereid daar te zijn waar de sneeuw valt?
Over Elleke van Gelder
Gedreven door de vraag: 'Kan het ook anders?' is drs. Elleke van Gelder multidisciplinair specialist in het domein van sociale innovatie. Met Bureau in CC nodigt ze je uit om te ontdekken hoe vernieuwen en mensgerichtheid hand in hand gaan. 'Anders kijken, denken en doen' zijn daarbij niet slechts opties, maar krachtige leidraden voor innovatie, verandering en vernieuwing.
