Al meer dan 30.000 exemplaren gingen er over de toonbank in Denemarken. En ook over de grens loopt het goed. Enige idee waarom het boek zo’n succes is? De boodschap is op zijn zachtst gezegd nogal controversieel: in plaats van sneller, sneller, nog sneller, maak juist een pas op de plaats. Ontsla je coach en weg met zaken als mindfullness.
Ik had nooit verwacht dat het boek zo’n succes zou worden. Ik schrijf altijd zwaar wetenschappelijk werk en wilde meer een parodie-achtig fun boek maken als reactie op alle zelfhulpboeken. Ik merkte gewoon dat mensen het zat zijn om steeds maar te versnellen en te vernieuwen. Het is nooit goed genoeg. Het boek verkoopt ook in Noorwegen en Zweden goed, daarbuiten weet ik het niet. Of het niet toevallig is dat het vooral in Scandinavië goed verkoopt, de regio waar zoveel depressiviteit heerst? Interessante gedachte. Scandinavië behoort tot de meest welvarende landen ter wereld. Misschien zitten we wel bovenin de Maslow-piramide en hebben we het té goed. We gaan ons nu hier afvragen: waarom moet alles sneller en beter? We zitten als mensheid misschien wel aan onze limiet van hoe goed we het willen hebben. God gaf ons altijd de opdracht hoe we het moesten doen, maar in een seculiere wereld moeten we onszelf opdrachten geven en zelf na gaan denken.
Dat is het toch juist goed dat er coaches zijn, trainingen mindfulness of zelfhulpboeken? Toch ageert u daartegen.
Ik zeg niet dat een coach of mindfulness training zinloos is. Het gaat erom om hoe we dat inzetten. We zetten het nu heel instrumenteel in. Als medewerker heb je een probleem en mindfulness of coaching gaat je van je probleem afhelpen. Daarmee wordt het probleem alleen maar groter: we bestrijden vuur met vuur. De achterliggende vraag waarom dat probleem er is, wordt vaak vergeten. Ook daar moet je naar een stand-still. Ga nu eerst eens kijken waarom iets gebeurt. Bij belangrijke beslissingen moet je eerst kijken wat er is. Ik heb er niks op tegen als je met een coach eens naar een museum gaat of naar een film en daar eens samen over gaat praten, al pleit ik liever voor een vriend dan voor een coach omdat een vriend veel meer een pure relatie is zonder dat iemand op jacht is naar succes zoals een coach. Maar in de huidige tijd gaan we vaak veel te snel. Het is natuurlijk onzin om te veronderstellen dat alles wat we in het verleden verzonnen of ontdekt hebben opeens niet meer zou gelden. Ik pleit in mijn boek voor stoïcijns gedachtengoed, dat is al bijna tweeduizend jaar oud.
Macro-economisch zijn we vooral bezig met groei. Minstens twee procent moet. Hoe rijmt dat met uw ideeën om pas op de plaats te maken. Wortel te schieten zoals de cover uit straalt, in plaats stappen voorwaarts te maken. Zonder vernieuwingsdrang zou er geen Tesla of Pokomon Go zijn. Of kan dat samen gaan
Ik denk dat we aan de limieten van groei zijn beland. Mensen vragen zich steeds meer af: moeten we wel blijven groeien? Kijk naar de ecologische toestand van de wereld. Ik ben geen econoom of bèta wetenschapper, maar als socioloog vraag ik me af of de mensheid niet aan een limiet zit. Het gaat om de persoonlijke groei van mensen. Ik ben groot voorstander van nieuwe producten die het leven makkelijker maken. Een Tesla, nieuwe medische instrumenten. Maar je moet onderscheid maken tussen productgroei en persoonlijke groei. Durf nee te zeggen, sta eens stil.
En manager zal niet vrolijk worden als een medewerker nee-zegt en een taak niet uitvoert.
Een medewerker heeft taken die hij gewoon uit moet voeren. Maar de balans tussen werkontwikkeling en persoonlijke ontwikkeling moet beter. Dat moet een werknemer niet individueel doen want dan wordt hij ontslagen. Dat zal iets van het collectief moeten zijn.
U toont zich in uw boek ook een fervent tegenstander van het volgen van je intuïtie. Onze innerlijke stem is toch onze beste raadgever?
Dat is onzin. Daniel Kahneman won in 2002 de nobelprijs voor de economie met een onderzoek dat aangeeft hoe intuïtie faalde. Je moet tijd nemen om hoe iets voelt, te koppelen aan feiten. Die tijd gunnen we onszelf niet meer vandaag de dag. Het moet sneller, sneller en nog sneller. Door juist te aarden, wortel te schieten, te discussiëren en na te denken, kom je verder. Dat staat dan ook voortuitgang uiteindelijk niet in de weg. We moeten ons niet altijd de vraag stellen: hoe moeten we ontwikkelen, hoe moeten we veranderen en groeien? We moeten de vraag stellen: waarom moeten we groeien en ontwikkelen? Het is een vloek van deze tijd om jezelf maar constant te moeten ontwikkelen, te verbeteren en creatief te zijn. Het risico op ‘coachificatie van ons bestaan’ is niet langer denkbeeldig.
En nu? Wat staat ons te doen?
Het gaat er in het kort gezegd niet om hoe je je ontwikkelt, maar hoe je stilstaat. Het gaat er niet om hoe je jezelf vindt, maar hoe je genoegen neemt met jezelf. Dat bereik je in eerste instantie niet door positief maar door negatief denken. Dat haal je niet uit oppervlakkige filosofieën over zeven goede gewoonten, spiritualiteit, of Theorie U, maar uit de nuchtere stoïcijnse filosofie zoals die door zowel de slaaf Epictetus als keizer Marcus Aurelius zijn verwoord. Snelheid is vooral een doel op zich geworden. Wie kan stilstaan, is op paradoxale wijze degene die het beste kan omgaan met de toekomst.
Over Ronald Buitenhuis
Ronald Buitenhuis is freelance journalist.
