Doe je organisatiecultuur zelf? Jazeker, je levert een dagelijkse bijdrage! We kopiëren elkaar vaak, bewust of onbewust. Bij iedere interactie houd je de cultuur in stand of je beïnvloedt die door iets anders te zeggen of doen dan 'we de dingen hier doen'. Helpt of hindert de organisatiecultuur het functioneren van je organisatie? Uit onderzoek blijkt dat deze vaak aan een upgrade toe is: meer leren, samenwerken en flexibiliteit.
De corona-pandemie illustreert het waarom van werken met cultuur: de mondiale, technologische wereld is volatiel, onzeker, complex en ambigu: VOCA. Een sterke plan-en-beheerscultuur houdt je tegen in die VOCA-wereld, terwijl een lerende, flexibele cultuur helpt om je op tijd aan te passen.
Cultuur ontstaat vanzelf, dus als je niet wilt dat de cultuur tegenwerkt - dan kun je die beter bewust beïnvloeden. Hoe doe je mee aan de cultuur?
We kopiëren elkaar bewust of onbewust en passen ons aan.
We coachen elkaar direct of indirect - met welgemeend advies, een grapje, een tip.
We corrigeren elkaar direct of indirect - met een feedbackgesprek, spottende opmerkingen, venijnige grapjes of publiekelijke hoon of terechtwijzing.
We negeren degene die niet doet zoals wij doen - en uiteindelijk sluiten we hem of haar buiten.
Bij iedere actie of interactie besluit je: Akkoord: je conformeert je. Niet akkoord: je stelt het ter discussie of doet het zelf anders: je confronteert. In een sterke cultuur zal je druk voelen om het zo te zeggen of doen als gebruikelijk. Wees dus alert op wat je wel en niet wil in je team. 'Wie zwijgt stemt toe.' Of zeg je er wat van?
Cultuur is dagelijks te beïnvloeden en niet te delegeren. We maken cultuur samen, dus moeten we er ook samen mee aan het werk als we die willen verbeteren.
Gebaseerd op het gevalideerde Concurrerende Waarden Model van Cameron & Quinn, kijken we hoe je cultuur concreet kan maken met gedrag. Werk je in een ondernemende Creëercultuur ('doe nieuwe dingen'), mensgerichte Samenwerkcultuur ('doe dingen samen'), procesmatige Beheerscultuur ('doe dingen correct') en/of resultaatgerichte Presteercultuur ('doe dingen snel')?
13.000 leidinggevenden en medewerkers die hun werkcultuur beoordeelden vinden dat Nederlandse organisaties behoudend zijn en procedures en planning overwaarderen. Ze willen meer flexibele Samenwerk- en Creëercultuur. Waarom doen we het dan niet? De behoefte aan zekerheid, planning & control is groot. Wat als er wat fout gaat door leren en flexibiliteit?
Maar het wordt tijd. Sinds corona uitbrak kan thuiswerken opeens wél - en laten leidinggevenden meer los. Het belangrijkste werk wordt gedaan (controle en toestemming of niet), prioriteiten veranderen (planning of niet) en we doen nieuwe dingen (procedure of niet). We zijn al aan het leren en improviseren. En dat lukt best.
Hoe? Door nieuw gedrag. De standaardaanpak van cultuur omvat vaak kernwaarden en mogelijk aanpassingen in structuur, systemen, processen en vaardigheden.
Over kernwaarden op papier kun je het wel eens zijn. Maar wat gebeurt er dagelijks en herhaaldelijk in teams en vergaderingen? Waarom zeg je het een en doe je toch het ander? Hoe vertaal je waarden naar de waan van de dag? Wat zijn de dilemma's die je tegenkomt? Wat doe je wel, als je tijd en geld tekort komt?
De populaire definitie van cultuur is 'de manier waarop we de dingen hier doen'. Die wordt gekopieerd en we blijven doen wat we altijd al deden. We zitten vast, nieuwe kernwaarden of niet.
Voor ontwikkeling die niet verdwijnt als niemand controleert, moeten we zo veel mogelijk mensen betrekken en ons gezamenlijke denken en doen veranderen in teams. Cultuur is een groepsfenomeen.
Het Concurrerende Waarden Model helpt om cultuur zichtbaar te maken. Werk die cultuur samen concreet uit en doe het gewenste gedrag dagelijks - ondersteund door aangepaste waarden, prioriteiten, overlegroutines, processen, meetpunten, enz. Je doet het zelf - als leidinggevende, als teamlid, als gehele organisatie. Iedere interactie is een kans. Cultuur maak je zelf - en samen.
Deze aanpak biedt praktische handvatten om concreet aan de slag te gaan met organisatiecultuur. Het is het potentieel dat veel organisaties laten liggen. Realiseer dat potentieel en werk aan een organisatie waar mensen en resultaten floreren. Dat doe je zelf, en samen!
Marcella Bremer werkt als cultuurconsultant met organisaties binnen en buiten Nederland in allerlei sectoren: overheid, onderwijs, zorg, defensie, energie, industrie, multinationals, stichtingen. Ze is mede-oprichter van OCAI online, de Positive Culture Academy en Leadership & Change Magazine. Ze publiceerde twee Engelstalige boeken over organisatiecultuur en positief leiderschap en staat sinds 2016 in de top-30 Global Guru lijst voor organisatiecultuur. Ze is de auteur van Cultuur doe je zelf.
Over Marcella Bremer
Marcella Bremer MScBA begeleidt organisaties en groepen met het ontwikkelen van een toekomstgerichte cultuur, toekomstscenario's, positieve doelen en helpt hen veranderen.
Ze is mede-oprichter van OCAI-online en Positive Culture Academy. Ze schreef boeken over organisatiecultuur, leiderschap en een roman over (klimaat)verandering: De Levenslijn.
