Brafman en Pollack belichten in ‘Een goede manager zaait verwarring’ vooral de minder bekende, positieve kant van chaos. Dankzij de chaostheorie weten we dat managers die te veel orde zaaien, met name chaos oogsten. En dat de natuurlijke beweging is dat uit chaos vaak spontaan weer orde ontstaat. Bureaucratische organisaties echter, hebben de neiging alles dicht te regelen, de boel te mechaniseren of te automatiseren en steeds efficiënter te maken . Voor creativiteit en voor innovatie is geen ruimte in deze tegennatuurlijke beweging die medewerkers dwingt onderdeel van de grote machine te worden, waardoor zij helaas ook collectief hulpeloos gemaakt worden. In ons leven en ons werk hebben we volgens de auteurs allemaal behoefte aan een zekere mate van beteugelde chaos, omdat die goed is voor gestructureerde serendipiteit: een toestand waarin nieuwe, creatieve ideeën vanuit het niets lijken te ontstaan. In het bedrijfsleven en in ons privéleven heerst een sterke drang naar steeds meer efficiëntie en productiviteit. Maar zo langzamerhand hebben we daar het maximale wel uitgehaald. De kwaliteit van onze leefwereld raakt aangetast, getuige de instortende systemen en de financiële en ecologische crises die we over de hele wereld aantreffen. De oplossing ligt volgens Brafman en Pollack in het toelaten van gecontroleerde chaos, waaruit vanzelf vernieuwing kan ontstaan. Aan de hand van enkele uiteenlopende verhalen over het Amerikaanse leger, de pestepidemie in Europa en het leven van Einstein zetten de auteurs uiteen wat zij beogen met hun aanpak. Drie elementen van chaos spelen een rol bij het opnieuw effectief worden. Allereerst is het nodig om in een dichtgeregelde organisatie weer witruimte te creëren, los van enige structuur. Witruimte is als een leeg doek, een nieuw begin. Daarnaast is het van belang om dwarsliggers toe te laten, unusual suspects die als buitenstaanders geen deel uitmaken van het heersende systeem. Zij zijn vaak prima in staat een brug te slaan tussen twee op het oog totaal verschillende werelden. Het derde element is geplande serendipiteit, die doelbewust in het werkproces wordt ingebouwd. Dat betekent een zo groot mogelijke diversiteit aan mensen uit verschillende organisatiedisciplines betrekken. Grappig is dat dit boek over chaos afgesloten wordt met vijf regels voor beteugelde chaos. Regel 1 is niet te luisteren naar de sirenenzang van gegevens verzamelen en meten. Regel 2 stimuleert de chaos te organiseren. De overige drie regels gaan opnieuw over de eerder genoemde elementen van chaos. ‘Een goede manager zaait verwarring’ is een verrassend en leuk boek over de positieve kanten van het fenomeen chaos. De verhalen die de auteurs gebruiken zijn mogelijk wat vergezocht, maar zij maken wel perfect duidelijk wat er bedoeld wordt. Verplichte kost voor managers en hun adviseurs.
Over Nico Jong
Nico Jong is senior adviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.