Normaal gesproken zitten Dennett en Harris gebroederlijk naast elkaar op het podium religies te bashen, al dan niet geflankeerd door Richard Dawkins en Ayaan Hirsi Ali. Maar beide schrijvers hebben ook veel gepubliceerd over de vrije wil. En daar lopen hun meningen nogal uiteen.
Dennett omarmde het idee dat de vrije wil bestaat bijvoorbeeld in ‘Erasmus en het gelijk van de spindoctor’, de lezing die hij hield toen hij de Erasmusprijs ontving. Volgens Dennett is het zelfs een nuttig begrip. Harris staat hier lijnrecht tegenover, met uitspraken als: ‘Het begrijpen van de werkelijke oorzaken van menselijke gedrag laat geen enkele ruimte voor het traditionele idee van de vrije wil.’
Harris had Dennett al een paar keer uitgenodigd om op het podium de degens te kruisen, maar de filosoof, die in 2012 de Erasmusprijs won, hield de boot af. Wel beloofde Dennett een recensie te schrijven van Harris’ boek Free Will. Die belofte heeft hij onlangs ingewilligd.
En hoe. In een ‘vreemd’, ‘vaderlijk’, ‘neerbuigend’ en ‘spottend’ artikel (woorden van Harris) dat bijna net zo lang is als het boek van Harris, maakt Dennett de grond gelijk met het idee van zijn vriend. Zo noemt de filosoof Harris’ boek ‘het museum van fouten’ voordat hij zijn vriend – en de lezers – uitlegt wat filosofische benaderingen als de compatibilistische en deterministische opvattingen nu precies zijn.
Harris publiceerde het artikel van Dennett integraal op zijn site, waarop hij een – lange, uiteraard – reactie schreef. ‘Achter en tussen bijna elk woord van je essay – als een giftige achtergrondstraling – zit een explosie van professorale ijdelheid,’ repliceert Harris. Harris’ punt is dat Dennett hem verkeerd heeft begrepen. Hij sluit daarom af met een vaderlijke reprimande: ‘Ik vermaan je om in de toekomst voorzichtiger te zijn.’
